Ovo je deo Dnevnika koga je Ljiljana Pekić "skinula sa traka" a koga je Borislav Pekić diktirao u magnetofon, pod određenim datumima.
Ponedeljak, 1. oktobar 1984. godine
Zašto uvek Nemci?
U „Sandej Tajmsu" od 30. prošlog meseca, 30. septembra, piše da je ministar odbrane Majkl Heseltajn objavio, odnosno da će ove nedelje objaviti plan o podizanju kompletne replike jednog nemačkog sela u solsbergskoj ravnici. To selo će biti upotrebljeno za intenzivne treninge britanske armije u urbanom ratovanju.
Nema sumnje da su se deca u starom Beogradu igrala pre 1806. godine, pa i pre Predaje gradova 1867. i Balkanskih ratova 1912. godine - Turaka i Srba. Kao što je izvesno da su se ahajska deca igrala Trojana i Grka, a deca Atine i Sparte - Persijskih i Peloponeskih ratova. Posle 1914. godine ušli su Nemci – kao i u sve uostalom – i u maštu naše dece. (Oni izgleda uvek negde ulaze; ja se lično nadam da njihov ulazak u NATO i Varšavski pakt poslednji je ulazak negde.)
Ali ova je igra zapalila i starije. Kad vojske vežbaju, one uvek vežbaju da ubijaju Nemce! Nemci su postali univerzalni protivnik. (To se može shvatiti i kao kompliment, jer niko ne zamišlja da se bije sa Italijanima, već sa njima da sastavlja orkestar.)To ide tako daleko da se i Nemci vežbaju isključivo u ubijanju Nemaca. Istočni – Zapadnih, i Zapadni – Istočnih. Naravno da je to, ako šalu ostavimo na stranu, izazvano činjenicom da glavni generalštabi obeju mogućih protivnika zamišljaju rat kako započinje na teritoriji granica Zapadne i Istočne Nemačke.
U ovoj istorijskoj paraleli takođe je nesumnjivo da su deca Amerike u svoje vreme igrala se građanskog rata Juga i Severa, da su se francuska i nemačka deca igrala Prusko-Francuskog rata, da su se deca u vreme Kromvela igrala revolucije Kavaljera i Okrugloglavih, jedino se pitam: zašto smo se mi između dva rata igrali lopova i žandara?
O seksualnosti Hrista.
Iz „Sandej Tajmsa" od 30. 9. isekao sam jedan članak koji će mi biti potreban kao građa za „Srebrnu ruku", naročito ono poglavlje u kome Gregoras Skopas pokušava da nađe scenu, biblijsku scenu, jevanđeosku scenu, u kojoj bi naslikao Majku božiju Mariju Teotokos, Bogorodicu, i kao suštinski čovek mesa, ponavljajući gledanje na Svete živote zbog kojih je iz manastira Studiona kao dečak bio isteran.
On traži Bogorodicu u jednoj situaciji koja kada bude naslikana neće odgovarati kanonskom, vizantijskom slikarstvu. I možda će izabrati Bogorodicu koja u rukama drži golog Hrista sa vrlo istaknutim penisom. To se događa gotovo šest vekova pre Renesanse. Naravno da ja ne verujem da se jedan od Štajnbergovih primera, o kome će biti reči, može naći u vizantijskoj ikonografiji. Knjiga o kojoj govori ovaj članak zove se The Sexsuality of Christ in Renaissance Art and Modern Oblivion izdata je kod Fabera, košta 25 funti, ima 222 strane sa ilustracijama, i napisana je od strane profesora Štajnberga.
Renesansna umetnost i južno i severno od Alpa producirala je veoma mnogo slika na kojima su genitalije Hrista – deteta, ili mrtvog Hrista dobile vrlo demonstrativnu istaknutost. Ova istaknutost prema Štajnbergu može se uporediti sa isticanjem čoveka – žalosti, odnosno sa situacijom u kojoj čovek – tuge (the man of Sorrows) predstavlja svetu svoje teške rane.
Meni se ovo što Štajnberg piše na neki način približava gnostičkim tekstovima koji između ostaloga govore o njegovom venčanju sa Marijom Magdalenom, a zatim se sve to nastavlja na teorije iznete u knjizi The Holy Blood and the Holy Grail koja govori o potomcima Hrista u Francuskoj i nastavljanju njihovom kroz dinastiju Merovinga. Međutim ova teorija ima očevidno jedno dublje antropološko značenje koje je za mene od interesa.
U knjizi Štajnbergovoj, koji je očevidno Jevrejin, ima 246 izvanrednih ilustracija koje njegovu tezu podupiru. Tu se nalaze čak i one na kojima se Hristove genitalije ne vide, ali su veoma istaknute na jedan naročit način. Štajnberg daje ilustracije flamanskih i germanskih vaskrsenja na kojima umetnici kao što su Van der Vajden, Lukas Kranah, ili Direr, obavijaju Hristova muda s ogromnom količinom platna, na taj način ističući njegove genitalije, koje se inače ne vide, kao da je to belo platno neka zastava pobede. Time se dobija, naravno, metafora.
Nevini Hristos koji je u religiji figurirao kao polubožanstvo, Bogočovek, lišen seksa i uziman od strane crkve dugo vremena kao protivnost seksualnosti, najedanput kroz sve ove slike i slikarske vizije postaje gotovo srodan kamenom omfaloju u Delfima ili Ozirisu čije je telo posle smrti, rastureno telo, njegova Izida pokupila, sastavila, ali penis nije mogao biti nađen i iz njega je rođen Horus.
Drugi jedan slikar Marten van Hemskerk je naslikao sliku "Ecce Homo" sa vrlo istaknutim genitalijama što dovodi do mogućnosti timačenja o vaskrsenju Hrista koje kaže – on je ustao u telu (na engleskom kaže: "He is risen in the flesh"), kao tumačenje razvoja, odnosno isticanja njegove seksualnosti, svega onoga dakle što je crkva do tada odbacivala.
Ima još jedna stvar koja je karakteristična u slikanju zapravo Hrista, kad čovek dobro razmisli, to je njegova golotinja. Posle grčke Venere svakako je Hristos objekat koji je najviše slikan nag.
Štajnberg uzgred u svojoj knjizi raspravlja i pitanje Hristovog obrezanja. Nema nijedne slike na kojoj se vidi Hristos da je obrezan, što je vrlo karakteristično u pokušaju crkve da se sakrije njegovo jevrejsko poreklo. (Godine 1550. Papa Pavle IV izdaje naređenje po kome se Jevreji zatvaraju u rimski geto.)
Što se tiče golotinje, ne samo Hrista nego i Svetih uopšte i ljudi koji ne pripadaju Svetoj porodici ili prorocima ili svecima, proroci su već ređe to, nego koji idu na Poslednji sud, na primer, najčešće su nagi. To je verovatno u vezi sa biblijskim predstavama o tome da se odlaskom na nebo gubi sve što pripada zemaljskoj materiji.
U hrišćanskoj ikonografiji još od najranijih dana golotinja zapravo predstavlja ponovno rađanje i nevinost, tako su duše mrtvih na svom putu u raj - gole. Na nekim portalima crkava iz XII veka blagosloveni patrijarsi koje Hristos spasava iz pakla su goli. Heruvimi, na primer, Donatela, De la Robija i Rafaela su takođe goli. (Treba obratiti pažnju i na jedan prilično feminin izgled Hrista na mnogim slikama.)
Za komentar:
1. Seksualnost u vizantijskoj ikonografiji od VIII do IX veka.
2. Hristos i Marija Mgdalena.
3. Kameni omfaloji u Delfima.
4. Ozirisov penis.
5. "Podigao se u telu".
6. Ceremonija obrezanja.
7. Goli Hristos i gola Venera.
8. Problem femininosti Hrista.
No comments:
Post a Comment