TAMO GDE LOZE PLAČU XXXVIII deo

 

TAMO GDE LOZE PLAČU XXXVIII deo, Službeni glasnik, Copyright © Borislav Pekić

11.

GRADITELJI (XII deo)

Kako se kruni Zid plača, oronuli sever zlaćano-belog Irodovog[1] hrama na Sionu, da mu se drevni prah vijan nekom osvetničkom ironijom pomeša sa mramornim trunjem Slavoluka cezara Tita, njegovog razoritelja; pod Isidorovim nemoćnim okom urušavale su se ruine kao da to smrt sama oblikuje svoju arhitekturu, oprečnu svrgnutim oblicima istorije, ruševine Antemiosove i Isidorosove Aja-Sofije, džamije sultana Kait-Beja, čipkaste Muhamed Ibn Jusuf al-Amharove Alhambre u Granadi;

gledao je da, kao kameno snoplje pod vatrenim kosijerom, padaju mletački Sv. Marko i pariski Notr-Dam, katedrale rođakinje u Šartru, Sevilji, Remsu, Amijenu, Kelnu, Minsteru, Kenterberiju, svuda gde je probuđeni kamen šikljajući u visine tražio Boga, sa grozom je preživljavao agoniju palate Kančelarije, Čertoze, Vendramini, Piti, Stroci, Pikolomini, Gondi, Grimani, Mediči, Borgeze, Pezaro, Farneze;

sramnu propast zamkova Bloa, Vavela, Fontenbloa, Šambora, Šenonsoa, Sen-Žermen-an-Lea, gledao kako kroz ništavilo pružaju jedno drugom izdruzgane kamene ruke Sabor Vasilija Blaženog u Moskvi i Knežev dvor u Dubrovniku, zamak Longfor u Solsberiju i palata Cvinder u Drezdenu, Kolež Santa Kruz u Vajladolidu i mramorna crkva u Kopenhagenu, Većnica u Salamanki i Opera u Parizu,

gde zaboravu predaju svoju nenadmašnu strukturu londonski Sv. Pavle i rimski Sv. Petar, Vestminsterska opatija i Eskurijal, Kremlj i Luvr, Parlament na Temzi i Versaj na Seni, združeni u istom ropcu, istom bučnom izdisanju materije; ne, nisu pred njim iščezavali ljudi nego su se bespomoćno grčile otelotvorene ideje Pietra Lombardija[2], Jurja Dalmatinca, Albertija[3], Amantea, Dominicoa iz Kortene[4],

 

Bramantea iz Urbina[5], Antonija Filarea, Rimljanina Vinjole[6], Paladia[7], Sansovine[8], jedinstvenog Michelangeloa[9], Raffaelloa Sanzioa[10], Pierrea de Chambigesa[11], Trencoa, Lescoa, Bilana, kraljevskog četvoroprega Persijea, Fontainea, Viscontija i Lefijela; uzvišeni nacrti Julesa Hardouin-Mansarta [12], Servandonija, Balia, Christopher Wrena, Baria, Viollet-le-Duca

Christopher Wren (1632–1723), jedan od najčuvenijih engleskih arhitekata. Izgradio je i obnovio 51 crkvu u londonskom Sitiju posle velikog požara 1666, uključujući i katedralu Sv. Pavla 1710.

Eugène Emmanuel Viollet-le-Duc (1814 –1879), francuski arhitekta i teoretičar. Restaurirao između ostalog i crkvu Notre Dame u Parizu. Poklonik  gotske arhitekturu u Francuskoj i nepretenciozne arhitekture.

Garniea, Popelmana, Hazenaura, Sempera, Ankara i Horta – ko sve da ih nabroji, mada ih nema tako mnogo, i mada ih je manje od veličanstvenih dokaza njihovog postojanja; pod bezobličnim krhotinama pod kojima se više neće raspoznati ni osnova da bi znali za život Pariza, Moskve, Njujorka, Tokija ili Londona;

---

[1] Irod Veliki (73-4. pre n. e.), kralj Judeje kojeg su postavili i podržavali Rimljani. On je prema Bibliji naredio pokolj u Vitlejemu.

[2] Pietro Lombarti (1435–1515), iz porodice arhitekata i vajara koji su radili u Veneciji.

[3] Leon Battista Alberti (1404–1472), italijanski humanista, arhitekta i glavni inicijator teorije renesansne umetnost..

[4] Domenico Beccafumi  (1486–1551), italijanski slikar i vajar, lider post-renesansnog stila zvanog manirizam.

[5] Donato Bramante (1444–1514), italijanski renesansni arhitekta i slikar.

[6] Giovanni Maria Vignolo, italijanski umetnik koji je projektovao renesansne bašte bazirane na krugovima i kvadratima tako da su svi elementi vrtova (biljke, zgrade, terase, vodoskoci) u savršenoj proporciji.

[7] Andrea Palladio (1508–1580), glavni arhitekta Republike Venecije. Napisao je četiri veoma važne knjige o arhitekturi. Specijalizirao se za gradnju vila, kao i crkava u Veneciji.

[8] Jacopo d’Antonio Sansovino (1486–1570), italijanski skulptor i arhitekta.

[9] Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (1475–1564), italijanski renesansni slikar, vajar, arhitekta, pesnik. Najpoznatija Mikelanđelova dela su freske u Sikstinskoj kapeli, figure David i Pijeta kao i mnoge druge.

[10] Raffaello Sanzio da Urbino (148 –1520),  italijanski renesansni slikar i arhitekta, čuven po perfekciji svojih slika i crteža.

[11] Pierre Chambiges (?–1544), francuski arhitekta Pariza i kralja Françoisa I i njegovog sina Henrija II.

[12] Jules Hardouin-Mansart,  (1646 –1708), francuski arhitekta i urbanista kralja Louisa XIV koji je završio dizajn Versaja.